BilalBulut.net

X-36 Hakkında Bilgiler

X-36 Tailless Fighter Agility Research Aircraft

NASA ve Boeing'in birlikte yürüttüğü X-36 "Tailless Fighter Agility Research Aircraft" projesi kapsamında, gelecek nesil savaş uçaklarının manevra kabiliyetini ve hayatta kalabilirliğini artırmaya yönelik ileri teknolojiler kullanılarak, düşey kuyruksuz uçak konseptinin uygulanabilirliği araştırılmıştır. Bu çalışma kapsamında bütün proje hedefleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.

Yaklaşık %28 ölçekli savaş uçağı boyutlarında bir insansız hava aracı olan X-36, ilk uçuşunu 17 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştirmiştir. Toplamda ise, 25 haftalık bir sürede 31 adet uçuş başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.

NASA işbirliğinde, Boeing tarafından geliştirilen X-36 için iki prototip üretilmiş olup, projenin geliştirme, üretim ve uçuş testleri de dahil olmak üzere toplam maliyeti yaklaşık 21,000,000 $'dır.

Tarihçe

İlk uçuşunu 17 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştiren X-36, 25 haftalık bir sürede, toplamda 15 saat 38 dakika süren 31 adet uçuş gerçekleştirmiştir. Bu uçuşlarda, uçuş kontrol yazılımının dört farklı sürümü kullanılmıştır. Bu uçuşlarda, yaklaşık 6,150 m irtifaya kadar çıkan uçak, maksimum 40 derece hücum açısına ulaşmıştır.

Uçuş testleri boyunca, uçak düşük hızlarda yüksek hücum açılarında ve yüksek hızlarda düşük hücum açılarında test edilmiştir. Yaklaşık olarak 380 km/sa maksimum hıza erişen X-36 bütün uçuş bölgelerinde yüksek performans ve son derece kararlı bir uçuş sergilemiştir.

Bu programın ardından yürütülen ve devam niteliğinde olan RESTORE programı kapsamında ise, geliştirilen uçuş kontrol yazılımı kullanılarak, akıllı uçuş kontrol sistemi uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, uçuş esnasında, kontrol yüzeyleri ile ilgili çeşitli arıza senaryoları uygulanmış ve uçuş kontrol bilgisayarının bu arızaya, pilotun herhangi bir müdahalesine gerek kalmadan tepki vermesi beklenmiştir. Denemelerin hepsinde X-36'nın uçuş kontrol bilgisayarı, gerekli tepkiyi vermiş ve uçak kontrollü uçuşa devam etmiştir.

Uçak Özellikleri

  • Uzunluk:5.55m
  • Kanat Açıklığı:3.15m
  • Yükseklik:0.95m
  • Maks. Kalkış Ağırlığı:560kg
  • Motor:3.1kN(x1 Williams International F112 turbofan)
  • Maks. Hız:380km/sa
  • Tavan Uçuş Yüksekliği:6,150m
Uçuş Kontrol Sistemi

Yaklaşık % 28 ölçekli bir savaş uçağı boyutlarında olan X-36, geleneksel kuyruk yüzeyleri olmaksızın uçacak şekilde tasarlanmıştır. Yönel (directional) kontrolü sağlamak için, kanadın ön tarafında yer alan ön kanatçıklar, ayrık kanatçıklar (aileron) ve gelişmiş itki yönlendirmeli lüle kullanılmıştır. Uçak hem yunuslama (pitch) hem de sapma (yaw) ekseninde kararsızdır. Gerekli kararlılık ise, uçuş kontrol bilgisayarı tarafından sağlanmıştır.

Teknik Raporlar


NASA Facts
NASA'nın hazırladığı program tanıtım dökümanı (2 Sayfa)
Belgeyi Göster

Flight Testing the X-36 - the Test Pilot's Perspective
Test pilotunun bakış açısı ile X-36 programını anlatan NASA dökümanı (14 Sayfa)
Belgeyi Göster

X-36 Tailless Fighter Agility Research Aircraft
Bir AIAA konferansı için NASA tarafından hazırlanan tanıtım sunumu (17 Sayfa)
Belgeyi Göster
Galeri